Η περιοχή – Αργυρόκαστρο, Gjirokaster
Το Αργυρόκαστρο, μια πόλη με “βαρύ” ιστορικό παρελθόν, αναδεικνύεται με ολοένα και ταχύτερους ρυθμούς, σε πόλο έλξης για εκατοντάδες τουρίστες, όχι μόνο από γειτονικές της Αλβανίας χώρες, αλλά και από πιο μακρινές περιοχές του πλανήτη.
Η πόλη του Gjirokaster, γενέθλια πόλη του ανθρώπου που την κυβέρνησε επί δεκαετίες, του Enver Xoxha, του διεθνούς φήμης συγγραφέα, Ismail Kadare, φέρει σημάδια της ιστορίας του τόπου και του παρελθόντος του βυζαντινού, του οθωμανικού και του πιο πρόσφατου, αυτού της διακυβέρνησης της χώρας από τον Enver Xoxha.
Το Αργυρόκαστρο βρίσκεται στο νότο της Αλβανίας και με πληθυσμό περίπου 30.000 κατοίκων είναι μια πόλη- κόσμημα για όλη την ανθρωπότητα.
Φόρμα κράτησης
Το ιστορικό κέντρο της πόλης αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, από το 2005 και μαζί με τα αναρίθμητα σπίτια από πέτρα, συνθέτουν ένα πλούσιο “ψηφιδωτό”, που μαρτυρεί την πλούσια κληρονομιά που άφησαν πίσω τους όσοι κατοίκησαν την περιοχή, στο πέρασμα των αιώνων.
“Κρεμασμένη” από έναν βράχο, στις πλαγιές της Κοιλάδας του Δρίνου, η μοναδική αρχιτεκτονική του Αργυροκάστρου “δένει” αρμονικά με τον περιβάλλοντα χώρο, καθώς τα παραδοσιακά σπίτια του είναι φτιαγμένα από πέτρα, σαν να πρόκειται για φυσική συνέχεια του τοπίου.
Το “χρώμα” και την ατμόσφαιρα της πόλης, περιγράφει μοναδικά ο Ισμαήλ Κανταρέ σε ένα από τα βιβλία του (Chronicle in Stone, 1971), που εξελίσσεται στο Αργυρόκαστρο: Κάθε τι στην πόλη- γράφει- είναι παλιό και φτιαγμένο από πέτρα, από τους δρόμους και τα σιντριβάνια έως τις στέγες των παλιών σπιτιών.
Η πόλη αποπνέει ένα ξεχωριστό “αέρα”. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο πως δύο από τις πιο γνωστές προσωπικότητες της Αλβανίας- ο καθένας απέκτησε τη δική του φήμη για διαφορετικό λόγο- στον 20ο αιώνα γεννήθηκαν σ’ αυτή την πόλη. Ο Ενβέρ Χότζα κυβέρνησε την Αλβανία από το 1944 έως το θάνατό του, το 1985. Καταγόμενος από οικογένεια μπεκτασήδων (τάγμα των Σούφι στο Ισλάμ), ο Χότζα κυριάρχησε επί σαράντα χρόνια στην Αλβανία και σήμερα, το σπίτι όπου γεννήθηκε, στο Αργυρόκαστρο, έχει μετατραπεί σε εθνογραφικό μουσείο.
Το Αργυρόκαστρο “γέννησε” όμως και τον Ισμαήλ Κανταρέ, ο οποίος στη μακρά πορεία του στον κόσμο της λογοτεχνίας κατάφερε να “μαγέψει” κοινό και κριτικούς και να λάβει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας αλλά και το πρώτο βραβείο Booker (2005).
Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν κάποια στοιχεία που συνηγορούν υπέρ του ότι η πόλη πρωτοκατοικήθηκε τον πρώτο αιώνα π.Χ., οι ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι το Αργυρόκαστρο ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα, υπό τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Αναδείχθηκε σε μεγάλο εμπορικό κέντρο τη βυζαντινή περίοδο, προτού “περάσει” στους Οθωμανούς, το 1417 και γίνει το διοικητικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής.
Σύμφωνα με Τούρκο περιηγητή που επισκέφτηκε την πόλη το 1670, εκείνη την εποχή το Αργυρόκαστρο διέθετε περί τα δυο χιλιάδες σπίτια, οκτώ τζαμιά, τρεις εκκλησίες, διακόσια ογδόντα καταστήματα, πέντε πηγές και πέντε πανδοχεία. Μεγαλεία! Όσο για τα διακόσια περίπου διασωζόμενα σήμερα πέτρινα κτίσματα που μας περιβάλλουν και που ανυπομονώ να βγω να φωτογραφήσω χρονολογούνται από εκείνη την περίοδο.
Οι Οθωμανοί έφυγαν από την Αλβανία, επίσημα, μεταξύ 1912 και 1913, ως αποτέλεσμα του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Στις τέσσερις δεκαετίες που ακολούθησαν έως το 1944, η πόλη άλλαξε “προύχοντες” αρκετές φορές, έως το 1944, οπότε το Αργυρόκαστρο πέρασε οριστικά στην κυριαρχία της Αλβανίας.
Υπό το κομμουνιστικό καθεστώς, η πόλη αναπτύχθηκε σε βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο και της δόθηκε το καθεστώς της πόλης- μουσείου ως γενέτειρα του Ενβέρ Χότζα.
Η πολιτιστική κληρονομιά του Αργυροκάστρου
Όλη αυτή η ιστορική διαδρομή του Αργυροκάστρου αντικατοπτρίζεται στα “ίχνη” που άφησαν πίσω τους οι διάφοροι κάτοικοί του, ανά τους αιώνες και, σήμερα, προσελκύουν εκατοντάδες τουρίστες στην περιοχή.
Το πλέον γνωστό αξιοθέατο του Αργυροκάστρου είναι το κάστρο του (Kalaja e Gjirokastres), που κατορθώνει να ενώνει όλα τα σημαντικά “κομμάτια” της ιστορίας της πόλης.
Χρονολογείται από τους προ-χριστιανικούς χρόνους, αλλά τη σημερινή του μορφή πήρε στον 13ο αιώνα, όταν η περιοχή ήταν υπό βυζαντινή κυριαρχία.
Το κάστρο είναι καλά συντηρημένο έως σήμερα κι έχει ανακαινιστεί αρκετές φορές, με το πέρασμα των αιώνων, με τη σημαντικότερη προσπάθεια να έχει γίνει τον 19ο αιώνα, από τον Αλή Πασά, κυβερνήτη της Ρούμελης.
Τότε, το κάστρο χρησιμοποιούνταν ως φρούριο του Οθωμανικού στρατού, ενώ επί κομμουνιστικού καθεστώτος λειτουργούσε ως φυλακή και ο επισκέπτης μπορεί ακόμη να δει τα κελιά, στον τελευταίο όροφο του κάστρου.
Εντός του κάστρου βρίσκεται και το Εθνικό Μουσείο Αρμάτων. Η συλλογή του μουσείου είναι περιορισμένη, καθώς έχει λεληλατηθεί αρκετές φορές από το 1990 κι έπειτα. Ό,τι έχει απομείνει είναι κυρίως ξένης κατασκευής εξοπλισμός κι ένα αεροσκάφος τύπου Lockheed T33, που κατερρίφθη το 1957.
Ένα άλλο στοιχείο που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη στο Αργυρόκαστρο, είναι τα παραδοσιακά οθωμανικά σπίτια, “κληρονομιά” της περιόδου της οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή. Αρχιτεκτονικά, η πιο ενδιαφέρουσα προσθήκη από τους Οθωμανούς είναι τα πυργόσπιτα, όπου διέμεναν πλούσιοι οθωμανοί έμποροι. Ένα από αυτά, που φέρει την ονομασία οικία Zekate, χτίστηκε το 1812, είναι πολύ καλά διατηρημένο και σε συνεννόηση με τους κατόχους του, είναι επισκέψιμο.
Το επιβλητικό αυτό σπίτι είναι σε κοντινή απόσταση από την κύρια αγορά. Ένα γέρικο σκυλί, υποδέχεται τους επισκέπτες στην είσοδο κι η γηραιά κυρία στο διπλανό σπίτι, που κρατά τα κλειδιά του, είναι πρόθυμη να ξεναγήσει τους επισκέπτες έναντι μικρού αντιτίμου.
Σε κοντινή απόσταση από την περίτεχνη αυτή οθωμανική κατοικία, βρίσκεται το Εθνογραφικό Μουσείο, το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Χότζα.
Μια περιήγηση στο Αργυρόκαστρο δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνει και μια βόλτα στην παλαιά αγορά (Pazari i vjeter), στους πρόποδες του κάστρου, που χτίστηκε αρχικά το 17ο αιώνα κι έπειτα από μια πυρκαγιά, ξαναχτίστηκε- για δεύτερη φορά- δυο αιώνες αργότερα.
Εκεί, βρίσκονται αναρίθμητα, χαρακτηριστικά σπίτια από πέτρα και, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, η ατμόσφαιρα στα στενά της περιοχής είναι πολύ “ζωντανή”, με ανθρώπους να εξερευνούν κάθε γωνιά της και μουσικούς να παίζουν ζωντανά, στο δρόμο.
